Λείριο το Αλβανικό (Lilium albanicum)

Εξαιρετικής ομορφιάς κρίνο έχει ισχυρό βλαστό και φύλλα γραμμοειδή -λογχοειδή,άνθος κίτρινο από ένα μέχρι τέσσερα και έξι στήμονες  με ανθήρες πορτοκαλοκόκκινους .

Απαντάται στην βόρεια Πίνδο . Στον νομό Καστοριάς ανθίζει στην περιοχή πάνω από τις Αρρένες στο Γράμμο την περίοδο του Ιουνίου.

Παρθενικός κρίνος (Lilium candidum)

Το φυτό Lilium candidum ανήκει στην οικογένεια Lilium και το όνομά του είναι candidum.Εμείς όμως το ξέρουμε ως κρίνο της Παναγίας, γιατί σύμφωνα με την παράδοση αυτό πρόσφερε ο άγγελος στην Παναγία αναγγέλλοντας της ότι θα φέρει στον κόσμο τον Χριστό.Ο κρίνος της Παναγίας (Lilium candidum) αναφέρεται σαν θρησκευτικό σύμβολο εδώ και 3000 χρόνια. Οι πρώτες αναφορές μας ταξιδεύουν στην αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Μινωική Κρήτη. Τοιχογραφίες που βρέθηκαν στην Κρήτη αλλά και στην Θήρα καθώς και διάφορα άλλα ευρήματα δείχνουν ότι ο λευκός κρίνος είχε εξέχουσα θέση μεταξύ των θρησκευτικών συμβόλων. Στα χρόνια της αρχαιότητας ο λευκός κρίνος συνδέθηκε και με την Ήρα την σύζυγο του Δία.
Η άγρια μορφή του γνωστού Παρθενικού κρίνου φυτρώνει συνήθως σε βραχώδεις και απλησίαστες τοποθεσίες. Υπάρχει μόνο σε λίγες ορεινές τοποθεσίες της χώρας μας και θεωρείται είδος κινδυνεύον με εξαφάνιση.
Ο μεγαλύτερος άγριος πληθυσμός, περισσότερο από 15000 φυτά, στην Ελλάδα βρίσκεται στο λόφο του Αγίου Αθανασίου, πάνω από την πόλη της Καστοριάς, ανάμεσα στα βράχια και τους θάμνους και ανθίζει τον Ιούνιο .

Ίρις η γερμανική (Iris germanica)

Φυτό πολυετές με ισχυρό βλαστό φύλλα σπαθοειδή ,άνθη αρωματικά κυανοιώδη με κίτρινες ραβδώσεις στο κέντρο και λευκό τρίχωμα .

Το φυτό φωτογραφήθηκε στο Γράμμο στο δρόμο κατεβαίνοντας από Αρρένες για τη Χρυσή.

Ίρις του Reichenbach (Iris reichenbach)

Όμορφη ίριδα που βρίσκεται στη Β. Ελλάδα και τη Βαλκανική.
Είναι φυτό πολυετές με φύλλα παρόμοια μ' αυτά της Iris attica και σπάθη διπλή, πράσινη με κοκκινοκαφετιά χείλη. Άνθη ανοιχτοκίτρινα ή κυανοιώδη με τα εξωτερικά τμήματα με πυκνό τρίχωμα στο μέσον, γυριστά προς τα κάτω και τα εσωτερικά μεγαλύτερα, όρθια με στίγματα στην κάτω πλευρά.

( Από το βιβλίο " Αγριολούλουδα της Ελλάδας" του Βαγγέλη Παπιομύτογλου)

Κίτρινη μορφή

Τα φυτά φωτογραφίθηκαν στην περιοχή πάνω από την Φωτεινή

Λευκή μορφή

Κυανή μορφή